Dama Petunia Απώλεια, πένθος, θάνατος. Δυστυχώς όλοι μας χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε κάτι τέτοιο σε κάποια περίοδο της ζωής μας.
Τί γίνεται όμως όταν πρέπει να μιλήσουμε στα παιδιά μας για το θάνατο και την απώλεια; Αυτά τα συναφή θέματα εξετάζουν αρκετά παιδικά βιβλία, τα οποία προσπαθούν να κάνουν κατανοητό το μέγα θέμα του θανάτου στις μικρότερες ηλικίες.
Μαμά πού είσαι;, της Αρετής Καράμπελα (εικ.: D. I. Murgia)
«Διψάω και θέλω να φτάσουμε. Είναι κρίμα που είμαι μόνη μου. Ξανακλείνω τα μάτια. Θέλω να δω τη μαμά μου. Ο μπαμπάς λέει πως είναι στον ουρανό και με βλέπει. Εγώ όμως δεν τη βλέπω. Και τώρα που φαγωθήκαμε να μείνουμε αλλού, χάνουμε και το σπίτι μας.
Το πρωί που φύγαμε, όταν έκλεισε η πόρτα πίσω μου, έτρεξα στον κήπο. Είδα την κούνια να κουνιέται. Σαν να μου φάνηκε ότι η μαμά μου ήταν εκεί. Και μια μυρωδιά είχε μείνει. Μυρωδιά πικραμύγδαλου. Ήταν η μυρωδιά της μαμάς μου.”
Αντιλαμβάνεσαι από την πρώτη σελίδα ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που απλώνει στις σελίδες του ένα σκληρό, δύσκολης διαχείρισης θέμα, όπως είναι η απώλεια, η συμβίωση με τον ένα γονέα, τον μπαμπά, και μια πορεία προς την λήθη, τη συνέχιση της ζωής, την συνειδητοποίηση, την ωρίμανση.
Εκδόσεις: Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, Απρίλιος 2019
Πού πήγε ο παππούς, της Στέλλας Μιχαηλίδου (εικ.: Mariona Cabassa)
Πού είναι ο παππούς λοιπόν; Έγινε λουλούδι; Θάλασσα; Χώμα; Κρύφτηκε στις πέτρες; Στο ουράνιο τόξο; Στον ήλιο; Στο τραγούδι των πουλιών; Στον ήλιο; Ίσως είναι παντού τελικά. Το λέει η γιαγιά. Και το λέει με τέτοιους μεστούς τρόπους, σαν γόνος του Εξυπερύ ή του Γκάτσου, που αγγίζει κάθε φύλλο της καρδιάς, γρατζουνά κάθε «ψίθυρο στο αίμα»* σου, ανακινεί με μοναδικό τρόπο τις δικές σου μνήμες από τον δικό σου παππού, ακόμα κι αν είναι κατά τι διαφορετικές.
Λυρισμός, ομορφιά και αισθητικό ύψος σε μια πραγματική φιλοσοφική θεώρηση του θανάτου (εύληπτη σε κάθε ηλικία), της απώλειας και της θέσης του αποθανόντος στη ζωή των ζώντων και δη ενός παιδιού, του εγγονιού του, του πιο ιδιαίτερου ανθρώπου της ζωής του.
Εκδόσεις: Παπαδόπουλος, Νοέμβριος 2017
Άφησα την ψυχή μου στον άνεμο, της Ροξάν Μαρί Γκαγιέ (Ερίκ Πουιμπαρέ)
«Δε θα’ μαι εγώ αυτός που θα σου προσφέρει ζαχαρωτά,
αλλά στη μνήμη σου έχω αφήσει άλλη γλύκα.
Δοκίμασε τη ζωή,
Ρούφηξε τη μέχρι το μεδούλι.
Όσο για μένα, έχω αφήσει την ψυχή μου στον άνεμο.
Νιώθω πιο ελαφρύς τώρα.
Μπορώ να ταξιδεύω κάθε στιγμή, να έρχομαι, να φεύγω – είναι τόσο διασκεδαστικό!
Δεν μπορείς να με πιάσεις.
Δεν μπορείς να με κρατήσεις.
Αλλά, όταν κλείνεις τα μάτια σου, θα μπορείς πάντα να με αισθάνεσαι.
Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο υπάρχει μια χούφτα αθάνατων σπόρων.
Τους φυτεύουμε, τους βλέπουμε να γεννιούνται,
να μεγαλώνουν, να μη χάνονται ποτέ…»
Ένα βιβλίο που σε καθηλώνει με τους στίχους και σε ταξιδεύει με τις υπέροχες εικόνες του. Μια γλαφυρή αφήγηση σαν γράμμα αποχαιρετισμού σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση από ένα πολύ αγαπημένο πρόσωπο που έχει φύγει από τη ζωή. Ο τίτλος «Άφησα την ψυχή μου στον άνεμο» περικλείει όλη την αλήθεια και δίνει απάντηση στο ερώτημα «Τι γίνεται μετά;» Οι εποχές θα συνεχίσουν να διαδέχονται η μια την άλλη και θα έρθουν κι άλλα καλοκαίρια.
Με την ίδια σειρά πάντα μετά την Άνοιξη.
Και τα λουλούδια πάλι θ’ ανθίσουν … το χαμόγελο δεν θα λείψει και τα αστέρια θα εξακολουθούν να λάμπουν.
Εκδόσεις: Α. Α. Λιβάνη, 2015
«Ο κήπος της ελπίδας»
Πρόκειται για την ιστορία ενός μικρού κοριτσιού, το οποίο, όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «βρίσκει κουράγιο και σκοπό στη ζωή της μεταμορφώνοντας έναν παρατημένο και άσχημο κήπο σε τόπο μαγικό, γεμάτο ομορφιά, αγάπη και ελπίδα».
Στο βιβλίο αυτό, η μητέρα της Μάγιας «έφυγε» κι από τότε ο κήπος, που τόσο αγαπούσε να περιποιείται, γέμισε αγκάθια και αγριόχορτα. Όταν ο πατέρας μιλά στη Μάγια για τη μητέρα της, κάτι που ποτέ δεν έκανε πριν, η Μάγια μεταμορφώνει τον κήπο. Η ζωντάνια της φύσης που αναγεννάται φέρνει την ελπίδα ξανά. Ελπίδα για ζωή, που δεν γίνεται ποτέ όπως πριν, αλλά που επαναφέρει το χαμόγελο σε κόρη και πατέρα.
Εκδόσεις «Τζιαμπίρης Πυραμίδα» (2018)
«Η θάλασσα είδε»
Ο Tom Percival στο βιβλίο του «Η θάλασσα είδε» προσεγγίζει το βίωμα της απώλειας της μητέρας μέσα από την ιστορία ενός λούτρινου αρκούδου, που η μικρή ηρωίδα του βιβλίου, Σοφία, χάνει στην παραλία. Είναι το αρκουδάκι που η μητέρα χάρισε στη Σοφία και που κανένα άλλο κουκλάκι δεν μπορεί να το αντικαταστήσει. Το αρκουδάκι κάνει ένα μεγάλο ταξίδι και η θάλασσα το επιστρέφει μετά από χρόνια στα χέρια, πια, της εγγονής της Σοφίας.
Πρόκειται για αναφορά στον κύκλο της ζωής – μια αναφορά αλλιώτικη απ’ τις άλλες. «Μια ζεστή, τρυφερή ιστορία που μας λέει ότι τίποτα δεν χάνεται στ’ αλήθεια αν το κρατάς βαθιά μες στην καρδιά σου», όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Ένα βιβλίο που κάθε παιδί θα το διαβάσει αλλιώς ως προς τα νοήματα του λόγου που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, αλλά κι ως προς την την εικονογράφηση που παρεμβάλλει άλλες πολλές ιστορίες ανάμεσα.
Η απώλεια στο συγκεκριμένο βιβλίο δεν αφορά στην απώλεια του αρκούδου, μα στην απουσία της μητέρας που. Η μητέρα λείπει σε κάθε σελίδα του βιβλίου, έστω κι αν δεν γίνεται ρητή αναφορά σε αυτήν. Η περιπέτεια του αρκούδου είναι η περιπέτεια της ανάμνησης κι η αγωνία, που συχνά εκδηλώνουν τα παιδιά, να μην ξεχάσουν.
Εκδόσεις «Ίκαρος» (2019)
